Tarihi İstanbul

İstanbul Sur Kapısı — İstanbul’un surları ilk olarak, Sarayburnu’nda Ligos adlı küçük köy varken inşa edilmiş ve tarih boyunca genişletilmiş. En büyük katkıları ise Roma imparatorları Konstantin ve Theodosius yapmıştır. Zaman içerisinde ihtiyaçlar çerçevesinde kapılar ve burçlar eklenmiş, yeri geldiğinde deniz tarafına da duvarlar örülmüş. İstanbul surlarının toplam uzunluğu yaklaşık 22 – 23 kilometredir. […]

İstanbul Surları ve Sur Kapıları

Kız Kulesi - Gece — Kız Kulesi, MÖ 5.yy’da Yunanlar tarafından İstanbul Boğazı’nın Üsküdar Salacak sahiline yakın bir noktaya kurulmuştur. Üsküdar’da, Roma İmparatorluğu’ndan kalma tek mimari eserdir. Tarih boyunca farklı amaçlarla kullanılmış ve hakkında çokça rivayetler üretilmiştir. Şimdi biz de önce tarihine sonra efsanelerine bir göz atalım… Haldun Hürel, yaptığı araştırmalara dayanarak “sala” kelimesinin köy […]

Kız Kulesi Efsanesi ve Tarihi

Galata Kulesi - Havadan — Bir zamanlar İsa kulesi olarak adlandırılan Galata Kulesi’nin yapım tarihi tam olarak bilinmese de MS 500’lü yılların başlarında inşa edildiği tahmin edilmektedir. Tarihi Galata bölgesinin en eski ve en önemli eseri olan kuleyi; Romalılar, Venedikliler, Cenevizliler ve Osmanlılar farklı amaçlarla kullanmışlardır. Galata Kulesi ve efsaneleri hakkında bilgi vermeden evvel bölgeyi […]

Tarihi Galata Bölgesi ve Galata Kulesi

Valens Su Kemeri — Bozdoğan Su Kemeri, Doğu Roma İmparatoru Flavius Iulius Valens tarafından MS 378 yılında tamamlanmıştır. Bu nedenle Valens Su Kemeri olarak da anılır. Fatih ilçe sınırları içerisinde Saraçhane bölgesinde yer alır. Bozdoğan Su Kemeri, tamamı 250 kilometre civarında olan bir su taşıma sisteminin parçasıdır. Antik dönemin en büyük su kanalı tesislerinden […]

Bozdoğan Su Kemeri

Büyük Saray - Ana Giriş Kapısı — Büyük Saray, İstanbul’u başkent yapan Roma İmparatoru Konstantin tarafından yaptırılmıştır. MS 330 yılında inşa edilen saray kompleksi, bundan sonra yaklaşık 800 yıl süreyle faal olarak kullanılmıştır. Byzantium’u Konstantinopolis’e çevirerek yeryüzünün en kudretli imparatorluğunun başkenti haline getiren Konstantin, o kudrete yaraşır bir saraya ihtiyaç duydu. Bu öyle bir saray olmalıydı ki […]

Büyük Saray

Anemas Zindanları, Tekfur Sarayı olarak da bilinen Blakhernai Saray kompleksinin bir parçasıdır. Roma döneminden İstanbul’da kalan tek yer altı zindanı olmasının yanı sıra; yer altı tünelleri, labirentvari sarnıçları ve son derece dar işkence odaları ile istisnai bir özelliğe sahiptir. 40 odalar adı verilen işkence çukurları, mahkumların ölene dek içlerinden çıkamayacakları […]

Anemas Zindanları

Zeyrek Cami — Zeyrek Camii ya da eski adıyla Pantokrator Manastır Kilisesi, MS 1118 ve 1136 yıllarında arasında inşa edilmiş, birbirinden farklı 3 yapının bir araya gelmesiyle oluşan bir ibadethanedir. Bir tür Hıristiyan külliyesi olarak da tanımlayabileceğimiz yapı, temelde 3 kilisenin birleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Bünyesinde ayrıca; şapel, kütüphane, hastane, göz sağlığı merkezi ve […]

Zeyrek Camii – Pantokrator Kilisesi

Kıztaşı — Fatih Kıztaşı, MS 450 yıllarında İmparator Marcianus tarafından Forum Amastrion’a dikilmiştir. Roma döneminden kalma birkaç anıt sütundan birisidir. Fetih sonrası kurulan ilk Türk mahallelerden biri olan Kıztaşı Mahallesi’ne adını veren eser, esasında milattan sonra 452 ya da 457 yılında dönemin Roma İmparatoru Marcianus tarafından kendi adına diktirilen bir anıt sütundur. […]

Kıztaşı – Marcianus Sütunu

Yedi Tepe İstanbul — İstanbul 7 tepe tanımı, sur içinde kalan ve eski İstanbul’da belirgin olarak görülen hakim yedi tepeyi anlatmaktadır. Daha önce Roma’nın Yeni Başkenti: Konstantinopolis isimli yazımda, İstanbul’un tıpkı İtalya’daki Roma kenti gibi 7 tepeli bir şehir olmasının, başkent seçilmesinde etkili olduğunu anlatmıştım. Peki İstanbul’un 7 tepesi nerelerdir? Şehir, modern mimariden etkilenmeden […]

İstanbul 7 Tepe

Tekfur Sarayı — Edirnekapı’da bulunan Tekfur Sarayı, Blaherna Sarayı (Blakhernai Sarayı) kompleksinin parçalarından biridir ve klasik Roma saray yapısının İstanbul’daki tek örneğidir. Bir zamanlar 3 katlı olan Tekfur Sarayı’nın, yapılış amacı ve tarihi hakkında ihtilaflar mevcuttur. Tekfur Sarayı’nı Kim Yaptırdı? Sarayın yapılış tarihi ile ilgili kati bilgiler yoktur. Çeşitli mimari özelliklere dayanılarak Tekfur […]

Tekfur Sarayı

Küçük Ayasofya — Küçük Ayasofya Camii yani eski adıyla Sergius and Bacchus Kilisesi, 527 – 536 İmparator Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. 1500 yıldır ayakta duran Küçük Ayasofya bakalım ne gibi evrelerden geçmiş… Sergius and Bacchus Kilisesi İnşa Ediliyor Rivayete göre İmparator Anastasius’a karşı gerçekleştirilen bir komploda adı geçen Jüstinyen ve amcası Jüstin, idamdan, imparatorun […]

Küçük Ayasofya Camii

Milyon Taşı — İstanbul Milyon Taşı (Sıfır Taşı), antik dönemde Dünyanın merkezi Roma’nın da sıfır noktası olarak kabul edilmekteydi. Ayasofya’dan Beyazıt’a giden yolun sağında, tam köşede yer alan ve bugün neredeyse doğru düzgün fark edilmeyen bu taş, “tüm yollar Roma’ya çıkar” sözünün de kaynağıdır. İstanbul’un kuruluşu esnasında şehrin efsanevi kurucusu Megaralı Kral Byzas tarafından […]

Milyon Taşı: Dünyanın Merkezi

Aya İrini Kilisesi — Aya İrini Kilisesi, İstanbul’un hem ilk kilisesi hem ilk müzesidir! Aya İrini adı, “Kutsal Sulh” anlamına gelen Hagia Eirene (Aziz İren) isminden gelmektedir. Yaklaşık 2.500 yıllık bir tarihe sahip olan bu mabedin efsanevi tarihine ve mimari yapısına birlikte göz atalım. Aziz İren’in Roma’ya Etkisi Aya İrini Kilisesi’ne ismini veren aslında […]

Aya İrini: İstanbul’un İlk Kilisesi

Yılanlı Sütun — Yılanlı Sütun (Burma Sütun) ve Örme Sütun (Konstantin Dikilitaşı), vakti zamanında Spina Duvarı üzerinde yer alan ve bugüne dek ayakta kalabilmiş eserlerdendir. Mısır Dikilitaşı ile ilgili teferruatlı bir yazı ele almıştım. Şimdi Yılanlı Sütun ile Örme Dikilitaş’a da kısaca değinelim. Yılanlı Sütun (Burma Sütun) İmprator Konstantin tarafından İstanbul’a getirilen Yılanlı […]

Yılanlı Sütun ve Örme Sütun

Sultanahmet Dikilitaş — Vakti zamanında, Sultanahmet meydanındaki hipodromun Spina duvarı üzerinde yer alan Dikilitaş yani Obelisk; İstanbul’un en eski anıtları arasında yer almaktadır. Aslında çok daha fazla eserle araba yarışlarının tam ortasında yer alan Spina Duvarı’ndan ne yazık ki günümüze ancak Sultanahmet Dikilitaşı, Yılanlı Sütun ve Örme Sütun kalmıştır. Mısır Dikilitaşı’nın Hikayesi Antik […]

Dikilitaş Nam-ı Diğer Obelisk

Ayasofya Müzesi — Ayasofya, 916 yıl kilise ve 480 yıl cami olarak kullanıldıktan sonra 1935 yılında müzeye çevrilmiştir. Sultanahmet müzesi, Tarihi Yarımada’nın kalbinde, Sultanahmet Camii ile Topkapı Sarayı arasında bulunmakta ve yüzlerce yıllık mozaikleri ile ziyaretçilerini beklemektedir. Mozaikleri tanıtmadan evvel müzenin giriş – çıkış bilgilerini de paylaşalım. Giriş ücreti 30 TL olan Ayasofya […]

Ayasofya Müzesi ve Mozaikleri

Ayasofya Külliyesi — Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet Han’ın 1453 fethinden sonra cami olmuş ve adı değiştirilmeyerek Ayasofya Camii olarak anılmıştır. İlerleyen yıllarda ise tam bir külliye halini alacaktı… Ayasofya Kilisesi adlı yazımda mabedin Hıristiyanlık dönemini anlattım. Şimdi Osmanlı Devleti’nin elinde nasıl değişime uğramış ona bakalım. Cami-i Kebir Ayasofya Ayasofya, fetihten sonra da önemini korumuş […]

Ayasofya Camii ve Külliyesi

Ayasofya Kilisesi — Büyük Ayasofya Kilisesi, Roma İmparatoru Jüstinyen tarafından yaptırılan üçüncü ve en büyük Ayasofya Kilisesi’dir. 1000 yıl süreyle yeryüzünün en büyük katedrali olan bu eser, aynı zamanda 916 yılı kilise, 480 yılı cami olmak üzere 1400 yıl süreyle ibadete açık kalan tek mabettir. Rakamların ötesine geçecek olursak, gerçekte tam bir mimarlık […]

Büyük Ayasofya Kilisesi

Moğolların Meryem'i Prenses Maria — Prenses Maria, İstanbul’u Latinlerin elinden geri alan Roma İmparatoru Mihail Paleologos’un kızıdır. Yaşadığı dönemin en güzel kadını olarak anlatılan Maria’nın, masalları aratmayan hayat hikayesine ve belki de tarihi İstanbul’un en acıklı aşk hikayesine buyurun şimdi… NOT: Yazıyı, sayfanın en altında yer alan Can Atilla eserini dinleyerek okumanızı tavsiye ederim. Mihail […]

Prenses Maria, Moğolların Meryem’i

Theodora ile Jüstinyen — Roma İmparatoriçesi Theodora; 1.Jüstinyen’in, Nika ayaklanması ile anılan eşidir. Theodora, kimi Romalı tarihçiler tarafından cinselliğin ve ihtirasın simgesi olarak görülürken; kimileri tarafından da muhteşem bir var olma mücadelesinin güçlü imgesi olarak tanımlanmıştır. Theodora’nın Gençliği Theodora’nın gençliği hakkında kati bilgiler bulamadım kaynaklarda. Bilindiği kadarıyla babası bir donanma subayı idi, annesi ise […]

Roma İmparatoriçesi Theodora Kimdir?

Augusteum Meydanı — 6.yy’ın Konstantinopolis’inde yaşam nasıldı? Eski İstanbul’da günlük hayatın işleyişine birlikte göz atalım. Eski İstanbul’da Yerleşim Roma İstanbul’unda da tıpkı Osmanlı dönemindeki gibi sur dipleri, fakir ailelerin yaşadıkları yerlerdi. Bu bölgedeki evler bazı mahallelerde o kadar iç içe geçerdi ki, çıkıntılı çatılar yüzünden güneşin görünmediği anlatılır pek çok kaynakta. Ki İlber […]

Konstantinopolis’te Günlük Yaşam

Roma İmparatoru 1.Jüstinyen (Justinianos); Nika ayaklanması, Aya Sofya Kilisesi, Roma Hukuku ve Jüstinyen Vebası ile anılır. 527 – 565 yılları arasında görev yapan ve 85 yaşında vefat eden Jüstinyen, bazı tarihçiler tarafından son gerçek Romalı imparator olarak tanımlanır. Kendisi aynı zamanda Latince konuşabilen son imparatordur ve kimileri tarafından “büyük” unvanı […]

Roma İmparatoru 1.Jüstinyen

Roma Dönemi İstanbul — 532 Nika ayaklanması, İmparator 1.Jüstinyen döneminde Hipodrom’da meydana gelen ve 30.000 kişinin katledilmesiyle son bulan isyandır. İstanbul tarihinin en kanlı olaylarından birisidir. Belki de en kanlısı… Peki Nika isyanı nasıl başladı ve neden bu kadar kanlı bir şekilde bastırıldı? Jüstinyen Taç Giyiyor Sonradan İmparator Jüstinyen olarak anılacak olan Flavius Petrus […]

Nika Ayaklanması

İstanbul Avar Kuşatması 626 — Konstantinopolis 626 kuşatması, Avar – Sasani ortak kuşatmasıdır ve bir Türk devleti tarafından gerçekleştirilen ilk İstanbul kuşatmasıdır. Özellikle bu kuşatmayı yazıyor olmamın nedeni, hem İstanbul için ciddi bir tehdit oluşturması hem de İstanbul’un Türkler tarafından ilk kez kuşatılıyor olmasıdır. Roma İmparatoru Herakleios döneminde meydana gelen kuşatmanın gelişimi ile ilgili 2 […]

İstanbul Avar Kuşatması 626

Yarımburgaz Mağarası — İstanbul’da ilk yerleşim yeri bugünkü Yenikapı civarıdır ve tarihi MÖ 8500 (Cilalı Taş Devri) yılına kadar gitmektedir. Bundan önce ise MÖ 3000 (Bakır Çağı) yılında Küçükçekmece Gölü yakınlarındaki Yarımburgaz mağarası olduğu düşünülmekteydi fakat son kazı çalışmaları, bunun böyle olmadığını göstermiştir. Yenikapı kazılarına kadar ilk İstanbulluların Bakır Çağında (Kalkolitik dönemi) Küçükçekmece Gölü’ne 1,5 […]

İstanbul’da İlk Yerleşim

İstanbul’daki Antik Roma Hipodromu esasen MS 2.yy’da inşa edilse de, bugün Sultanahmet Meydanı’nda (At Meydanı) kalıntıları bulunan görkemli Hipodrom, Büyük Konstantin tarafından 4.yy’da imar edilmiştir. Byzantion’u Nea Roma’ya dönüştürmenin bir bedeli vardı ve o bedellerden biri Hipodrom’du! Ve eğer Yeni Roma artık başkent Konstantinopolis olacaksa, bu şehrin en göz alıcısı […]

Antik İstanbul Hipodromu

1204 Katolik Latinlerin İstanbul İstilası — 1204 – 1261 yılları arasında süren Latin istilası ve kurulan Katolik İmparatorluğu, İstanbul tarihinin en kötü dönemidir. Konstantinopolis’in tüm kaynakları yağmalanmış, şehrin tarihi zenginlikleri yok edilmiş ve İstanbul halkına türlü işkenceler edilmiştir. Şimdi, Roma İmparatorluğu’nun başkentinin yaşadığı bu elim hadiseyi daha teferruatlı bir şekilde anlatmak istiyorum. 4.Haçlı Seferi ve Konstantinopolis’in […]

1204 Latin İstilası ve İstanbul Katolik İmparatorluğu

Çemberlitaş Sütunu — Çemberlitaş sütunu, Mese caddesi (Divanyolu) üzerinde bulunan ve vakti zamanında Konstantin Forumu’nun tam ortasında yer alan bir Roma eseridir. Büyük Konstantin adlı yazımda da belirttiğim gibi Konstantinopolis’in başkent olması onuruna Roma’dan getirilmiştir. Orijinal yüksekliği 57 metre olan (bugün yaklaşık 35 metre) Çemberlitaş’ın hikayesini ve sütun hakkındaki efsaneleri buyurun birlikte okuyalım. […]

Çemberlitaş Sütunu ve Meydanı

Roma tarihinde “büyük” unvanı ile anılan tek imparator olan 1.Konstantin, İstanbul’u başkent yaparak kentin kaderini sonsuza dek değiştirmiştir. Tabii Konstantin’in “büyük” olarak anılmasının tek nedeni bu değildir: O aynı zamanda Hıristiyanlığı benimseyen, koruyan ve yayılmasına olanak tanıyan ilk imparatordur. Biraz teferruatlandıralım… Gaius Flavius Valerius Aurelius Constantinus Tam adı Latincedeki yazılışıyla […]

Roma İmparatoru Büyük Konstantin

Eski Çağlarda İstanbul — Nova Roma yani Yeni Roma adı İstanbul’a, MS 330 yılında Roma İmparatoru Büyük Konstantin tarafından verilir ve başkent ilan edilir. Tabii bu açıklama, konuya hızlı ve özet bir giriş oldu. Byzantion’un bir anda yeryüzünün en önemli kenti olmasına giden hikayeyi biraz daha derinleştirelim. Henüz Byzantion olarak adlandırılan ve bir şehir […]

Roma’nın Yeni Başkenti: Konstantinopolis

Eski İstanbul Ekonomisi — Byzantion hakkındaki bilgiler maalesef sınırlıdır. Kuruluş hikayesi hakkında bazı rivayetlerle birlikte, kurucusu Büyük Kral Byzas hakkında kısmi bilgilere sahibiz. Şimdi, Byzantion’un ekonomik gelişimine dair uzun zahmetler sonucunda elde ettiğim bilgileri paylaşmak istiyorum. Yalnız belirtmek isterim ki bilgilerin mutlak doğru olup olmadığını bilemiyorum. Eski İstanbul’un ekonomisi; ticarete, tarıma, denizciliğe (balıkçılığa) ve […]

Eski İstanbul’un Ekonomisi

İstanbul Boğazı - Bosphorus ve Haliç (Altın Boynuz) — Bosphorus ve Golden Horn ne demek, anlamı nedir bu kelimelerin? Bu isimler nereden gelmektedir? Tarihi İstanbul ile ilgili efsanelerin en eskileri ve en ilginçleri belki de Bosphorus (İstanbul Boğazı) ve Golden Horn’a (Altın Boynuz –Haliç) aittir. Buna rağmen herhalde en az bilinen hikayelerdir. Bosphorus ve Golden Horn isimlerini genellikle (yabancı) […]

İstanbul Boğazı Tarihi ve Efsaneleri

Eski İstanbul'da Ay ve Yıldız — Byzantion ya da diğer adı ile Byzantium’da, ay ve yıldızın tıpkı bugünün İstanbul’unda olduğu gibi kutsal kabul edildiğini biliyor muydunuz? Eski İstanbul’a dair olan efsane şöyle: Megaralılar kenti ilk kurduklarında tanrıları için sahile tapınaklar inşa ederler. Bunlardan birisi de denizler tanrısı Poseidon için yapılır. Çünkü onun, eski İstanbul’un kuruluşunda kendilerine […]

Bir İstanbul Efsanesi: Ay ve Yıldız

Megaralı Kral Byzas — Megaralı Kral Byzas kimdir? İstanbul’un Kuruluşu isimli yazımda kendisinden kısaca bahsettiğim bu Yunan göçmenin efsanevi hikayesini şimdi detaylı bir şekilde ele alalım. Büyük Kral Byzas’ın soyu, Yunan mitolojisindeki tanrı ve tanrıçalara dayanmaktadır. Nehirler tanrısı İnahor’un dünyalar güzeli kızı İo (Byzas’ın anneannesi ve Hera tapınağının rahibesi), kendisine aşık olan tanrıların tanrısı […]

Megaralı Kral Byzas Kimdir?

Byzantion — İstanbul’un kuruluşu MÖ 667’ye dayanır. İlk olarak bugünün Sarayburnu’da, yüzölçümü Topkapı Sarayı’ndan (yaklaşık 10 KM2’den) daha küçük bir alanda kurulduğu tahmin edilmektedir. Megaralı Kral Byzas tarafından kurulan kent, balıkçılık ve tarımla uğraşmasına rağmen kısa zamanda bölgenin en önemli ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Tarihçiler, MÖ 5.yy’dan sonra demokrasi ile yönetildiğine dair […]

Byzantion – İstanbul’un Kuruluşu